Adalet Bakanlığı, yargısal süreçlerde özellikle suç mağduru çocuk ve kadınların ikincil örselenmesinin önüne geçilmesi amacıyla adliyelerde hizmet veren Adli Görüşme Odaları’na (AGO) ilişkin genelge yayımladı.
Adalet Bakanı Abdulhamit Gül imzalı genelgede, yargı mensuplarından mağdurların adli süreçte şiddet failleri ile yüz yüze getirilmeden, hazırlanan özel ortamlarda ifade ve beyan işlemlerinin tamamlanması konusunda hassasiyet gösterilmesi istendi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2 Mart’ta açıklanan İnsan Hakları Eylem Planı kapsamında, özellikle çocuklar ve şiddet mağduru kadınların adli süreçte ve sonrasında haklarının daha etkin korunmasına yönelik bir faaliyet hayata geçiriliyor. Mağdur haklarının korunmasına yönelik daha önce atılan adımların bir devamı olarak Adalet Bakanı Abdulhamit Gül imzasıyla Adli Görüşme Odaları AGO genelgesi yayımladı.
“Mağdur ile suç failleri yüz yüze gelmeyecek”
Tüm Cumhuriyet Başsavcılıkları ve Adalet Komisyonlarına gönderilen genelge ile özellikle cinsel istismar ve şiddet mağduru çocuk ve kadınların, adli süreçte failleri ile yüz yüze getirilmeden, hazırlanan özel odalarda ifade ve beyan işlemlerinin tamamlanması konusunda hassasiyet gösterilmesi istendi. Genelgede başta çocuklar olmak üzere tüm kırılgan grupların adalete erişimlerinin güçlendirilmesi ve ikincil örselenmelerinin engellenmesiyle birlikte maddi hakikatin ortaya çıkarılabilmesi için ifade ve beyan işlemlerinin bu kişilerin mevcut fiziksel, zihinsel ve psikolojik durumlarına uygun olarak uzmanlar eşliğinde Adli Görüşme Odalarında yürütülmesi gerektiği belirtildi.
Adalet Bakanlığı tarafından suç mağduru çocuklar ve kadınlar ile kırılgan grupların ifade ve beyanlarının alınması sırasında kendilerini rahat hissetmeleri amacıyla 2017 yılında pilot olarak uygulanan şu anda 95 adliyede bulunan Adli Görüşme Odaları, adli süreçte mağdur ile suç faillerinin yüz yüze gelmelerini engelliyor. Mağdurların ikincil mağduriyet ve travma yaşamalarının önüne geçilirken, Türkiye genelindeki 95 AGO’da bugüne kadar 28 bin 32 ifade ve beyan bu şekilde alındı.
Adli görüşme odaların kullanımıyla ilgili 20 farklı hususa dikkat çekilen genelgede öne çıkanlar ise şöyle;
“AGO’ların sadece çocuk ifadelerinde değil, şüpheli veya sanık ile yüz yüze gelmemesi ya da beyanının özel ortamda alınması gerektiği değerlendirilen diğer suç mağdurlarının ve özellikle şiddet mağduru kadınların beyanlarının alınmasında da kullanılması, AGO uygulamalarının artırılması ve daha işlevsel kullanılması, soruşturma aşamasında özel ortam ve merkezlerde beyanına başvurulan mağdurun, zorunlu haller dışında bir daha tekrar dinlenilerek ikincil örselenmesine mahal verilmemesi, tanık çocuk beyanlarının alınmasında da mümkün olduğu ölçüde AGO kullanılması, boşanma, velayet ve çocukla kişisel ilişki tesisine ilişkin davalarda da, çocukların duruşma sırasında tanık olarak beyanlarının alınmasında AGO’nun kullanılması, çocukların duruşma ortamında anne babaları huzurunda örselenmemesi, AGO’da dinlenilmek üzere uzman tarafından hazırlanan çocukların mutlaka belirlenen saatte beyanlarının alınması, adli süreçte çocukların uzun süre bekletilerek ikincil örselenmelerine mahal verilmemesi, görüşme yapılan kişiye Cumhuriyet savcısı, hakim veya avukat tarafından sorulması istenen soruların çocuk veya mağdurun yaşı, gelişimi ve bireysel özellikleri dikkate alınarak bizzat uzman psikolog, pedagog veya sosyal çalışmacı tarafından yöneltilmesi, adli görüşme sırasında mağdurun anlatımının sorularla bölünmemesi, kendisini rahat şekilde ifade edebilmesine olanak tanınması gibi önemli ayrıntılara yer verilerek adli mercilerin bu hususlarda gereken dikkat ve özeni göstermeleri istendi.”
“İfade ve beyanlar uzmanlar eşliğinde alınıyor”
Çocuğun üstün yararı ilkesi kapsamında fail ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunan, öncelikle mağdur, tanık ve suça sürüklenen çocuklar ile cinsel suç ve aile içi şiddet suçu mağdurları ve diğer kırılgan gruba mensup mağdurların ifade ve beyanları uzmanlar aracılığı ile AGO’larda alınıyor. Uzman psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacılar öncelikle yapılan ön görüşme ile mağduru ifade işlemine hazırlarken, özel olarak tasarlanan ortamlarda kaygı düzeyi düşürülen mağdurlar uzmanlar aracılığı ile çevrimiçi bağlantı ile adli mercilere beyanda bulunuyor. Teknik donanımı ile duruşma salonuna gitmeden ifade vermeyi sağlayan Sesli ve Görüntülü Bilişim Sistemi’ne (SEGBİS) sahip odalarda, çocukların adliye ortamında kendilerini daha rahat ve iyi hissetmeleri için oyuncaklar da bulunuyor. Bu sayede mağdur kaygı ve endişe taşımadan, sanıkla yüz yüze gelmeden, etki altında kalmadan ve ikinci bir travma yaşamadan adli süreci tamamlıyor. Adli Görüşme Odaları ile suç mağduru kadın ve çocuklarla daha sağlıklı ve güvenli iletişim kurulması amaçlanırken, mağdurların korunması, adli süreçte örselenmemeleri, ikincil mağduriyet yaşamalarının önlenmesi ve adalete erişimin güçlenmesi hedefleniyor. Uygulamayla suç mağduru kadın ve çocukların kendilerini adliyede daha güvende hissetmeleri sağlanıyor.
