Yeşilköy, 4. yüzyılda ilk Hristiyanlardan Ayastefanos’un Yahudi mahkemeleri tarafından idam edilip kemiklerinin Yeşilköy olarak bilinen bölgeye getirilmesiyle Ayastefanos adını aldı. 1930 yılında Halit Ziya Uşaklıgil tarafından Yeşilköy adı verilen ve İstanbul’un birçok tarihi olayına şahitlik eden semt havadan görüntülendi.

Yeşilköy’ün tarihi, ilk Hristiyanlardan Ayastefanos’un, Kudüs’te Yahudi mahkemeleri tarafından idam edilmesiyle başladı. Araştırmacı, Tarihçi Ömer Faruk Yavaşçay, 4. Yüzyılda Doğu Roma İmparatoru, Ayastefanos’un kemiklerini İstanbul’a getirdiğini ifade etti. Gelen kemikler, Vatikan tarafından talep edilince gemiyle İtalya’ya gönderilmek üzere yola çıkıldığını aktaran Yavaşçay, geminin Yeşilköy Sahilinde fırtınaya yakalandığını anlattı. Ayastefanos Kilisesi’nin olduğu yerde kemiklerin saklanmasıyla bu bölgenin kutsal sayıldığını ifade eden Yavaşçay, 10 gün boyunca saklanılan kemiklerin olduğu yere kilise yapılırken zeminine de Ayastefanos’un kemiklerinden koyulduğunu aktardı. 1930 yılından önce Ayastefanos diye anılan semtte, 1204 yılında Latin birliklerinin gelerek İstanbul’u işgal etmesi olayı yaşandı. İstanbul’un birçok önemli tarihine şahitlik eden Yeşilköy de Osmanlı Rusya arasında gerçekleştirilen Ayastefanos Antlaşması da burada imzalandı. 1909 yılında tarihe 31 Mart Vakası olarak geçen Sultan Abdülhamid’in tahttan indirilip Selanik’e gönderilmesine de Ayastefanos’ta karar verildi. Rumların, Ermenilerin ve Ortodoksların yoğun yaşadığı bölgeye Sultan Abdülaziz tarafından Ayastefanos Tren İstasyonunu inşa edilince İstanbul’un iç kesiminde yaşayan insanlar bölgeye göç etti. Göç alan Yeşilköy’ün Türk nüfusunun artmasıyla Cumhuriyetin ilk dönemlerinde Halit Ziya Uşaklıgil, Ayastefanos olarak bilinen semte Yeşilköy adını verdi.

“Aziz’in kemiklerini burada muhafaza ediyorlar”

Ayastefanos isminin nereden geldiğini anlatan Araştırmacı - Tarihçi Ömer Faruk Yavaşçay, “Yeşilköy’ün geçmişteki ismi Ayastefanos, yerel halk tam diyemediği için Stefanos demiştir. Burası ismini nereden alıyor? İlk Hristiyanlardan biri olan Ayastefanos’tan alıyor. Kendisi aslında Yahudi ancak Hz. İsa’ya ilk inananlardan olduğu için Yahudi mahkemelerinde idam ediliyor. Daha sonrasında 4. yüzyılda Doğu Roma İmparatoru, Ayastefanos’un kemiklerini Kudüs’ten İstanbul’a getirmek istiyor. O sırada bugünkü Vatikan devreye giriyor. Vatikan, Ayastefanos’un kemiklerini oraya götürmek istiyor. Doğu Roma İmparatoru, Papa’ya karşı çıkamadığı için dileğini kabul ediyor. İstanbul’a geldikten sonra Vatikan istediği için gönderilmek üzere gemiye yükleniyor. Gemiyle giderken bugünkü Yeşilköy sahillerine geliyor, gemi ve bir fırtınaya yakalanıyor. Fırtına esnasında korunmak için Yeşilköy Sahil ’de şu an yanımızda bulunan kilise de küçük bir baraka varmış. O barakada, 10 gün boyunca saklanıyorlar ve Aziz’in kemiklerini burada muhafaza ediyorlar. Kemikler fırtına dindikten sonra Vatikan’a götürülüyor. Olay burada gerçekleştiği için buraya Aziz adına bir kilise yaptırılıyor. Bu kilise yıllar sonra bakımsız hale geldiği için 1845 yılında yanımızda bulunan kilise yapılıyor. Kilise bir Ortodoks Kilisesi. Ayrıca burada iki tane daha kilise var. Latin ve Ermenilere ait. Onlarda yine Aziz’in ismini alıyor. Kilise ismini Aziz’den aldığından dolayı Vatikan’dan Aziz’in kemiklerini istiyorlar ve Vatikan kilise inşa edilmeden önce kemiklerinden gönderiyor. Kilisenin inşaatında zemine onlar gömülüyor” dedi.

“Tarihimiz açısından önemli bir anlaşma buradan ismini alıyor”

Tarihte yaşanılan önemli olaylar hakkında bilgi veren Ömer Faruk Yavaşçay, “1204 tarihinde Kudüs’e gitmeyi düşünen Latin birlikleri İstanbul’a geliyorlar. Buraya bir karargah kuruyorlar. O gece bir ayin gerçekleştiriyorlar. Daha sonrasında da maalesef İstanbul’u işgal ediyorlar. 1877-78 yıllarında bizim bildiğimiz 93 Harbinde Osmanlı ve Rusya arasında gerçekleşiyor. Rus birlikleri buraya kadar geliyorlar. Yani bugünkü Ayastefanos Bölgesi’ne, Yeşilköy’e. Osmanlı çok zor durumda kaldığından dolayı Rusya ile Ayastefanos Antlaşması yapmak zorunda kalıyor. Zor bir antlaşmaydı. Bulgaristan sınırı da onunla belirlenmişti. Tarihimiz açısından önemli bir anlaşma buradan ismini alıyor. 1909 yılında 31 Mart Vakasında yani Sultan Abdülhamid’in tahttan indirilmesi yılında, Mahmut Şevket Paşa hareket ordularıyla bu bölgeye geliyor ve Sultan Abdülhamid’i tahttan indirip Selanik’e gönderilmesine karar veriyor” ifadelerini kullandı.

“Cumhuriyetin ilk dönemlerinde ise Halit Ziya Uşaklıgil semte Yeşilköy ismini verdi”

Ayastefanos isminin Cumhuriyet döneminde Yeşilköy olarak değiştiğini belirten Yavaşçay, “Sultan Abdülaziz döneminde demir yollarına çok önem verildi. O dönemde İstanbul’un önemli semtlerine demir yolu istasyonları açıldı. Arkamızda gördüğümüz istasyonda bunlardan biriydi. Burası Ayastefanos İstasyonu’ydu. Cumhuriyetin ilk dönemlerinde ise Halit Ziya Uşaklıgil semte Yeşilköy ismini verdi. Ondan dolayı da istasyon Yeşilköy ismini aldı. Buraya tren istasyonu geldikten sonra İstanbul’un iç kesiminden insanlarda artık rahat ulaşım sağlayabildi. Bundan dolayı da yerleşmeye karar verdiler ve buradaki Türk nüfusu artmaya başladı” şeklinde konuştu.

Tarihi kilise ve Yeşilköy havadan görüntülendi

1930 yılından önce Ayastefanos, 1930’dan sonra Yeşilköy olarak adlandırılan semt havadan görüntülendi. Adayı andıran Yeşilköy’de havadan çekilen görüntülerde kıyı şeridinde günümüzde kullanıma açık olan Ayastefanos Klisesi görülüyor.