Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) ve Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı (BAGEV) Yönetim Kurulu Başkanı Davut Çetin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Kasım ayı enflasyon verilerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu. TUİK tarafından açıklanan 2021 Kasım ayı enflasyonu bir önceki aya göre TÜFE’de yüzde 3,51, Yİ-ÜFE’de yüzde 9,99 olarak açıklandığını belirten Çetin, yıllık enflasyonun ise tüketici fiyatlarında yüzde 21,31, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 54,62 olduğuna değindi. Çetin, “Batı Akdeniz’de enflasyonun aylık, onbir aylık ve yıllık bazda Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülmüştür. Bu oranlara göre Antalya, Isparta ve Burdur illerini kapsayan TR61 Batı Akdeniz Bölgesi, 26 bölge arasında aylık bazda 13. sırada, onbir aylık bazda 5. sırada, yıllık bazda ise 8. bölge konumunda yer almıştır” dedi.
“Dövizdeki artış enflasyona ivme kazandırdı”
Döviz kurlarındaki yüksek artış sonucunda beklentilere paralel olarak enflasyon yeni bir ivme kazandığı belirten Davut Çetin, “2001 yılı sonrasındaki en yüksek enflasyon oranları görülmeye başlanmıştır. İşlenmiş gıda, akaryakıt, otomobil, ev eşyaları gibi tüm gruplarda fiyat artışları yaygındır. Kasım ayında un, ekmek ve diğer unlu mamuller, et ve et ürünleri, yumurta, yağ, bakliyat, şeker, kahve gibi işlenmiş gıda ürünlerinde fiyat artışları ortalama olarak aylık yüzde 4,8, yıllık yüzde 28 düzeyinde hesaplanmıştır” dedi.
“Sebze ve meyve fiyatları düştü”
Sebze meyve fiyatlarının düştüğünü belirten Çetin, “Geçen yıl yoğun kar yağışlarının görüldüğü bu aylarda bu yıl hava sıcaklıklarının yüksek seyretmesi ve üretim artışı sebze ve meyve fiyatlarını düşürmüştür. Sebze ve meyvede fiyat düşüşleri enflasyonu azaltıcı etki yapmıştır. Buna rağmen domates gibi temel sebzelerde üretici fiyatlarında düşüş henüz perakende fiyatlarına ve TÜFE endeksine tam olarak yansımamıştır. TUİK verilerinde giyim grubunda da aylık ve yıllık artışların yükseldiği, bununla birlikte yıllık giyim enflasyonunun halen yüzde 8,3 oranında kaldığı görülmektedir. Enflasyon sepetinde kira artışı %13 olarak tesbit edilmiştir” diye konuştu.
“Üretici enflasyonu aylık yüzde 9,99”
Üretici enflasyonuna değinen Çetin,”Aylık ve yıllık TÜFE artışı giyim, hizmet, kira, sigara gibi kalemler sayesinde daha sınırlı kalırken döviz artışlarının üretici fiyatlarına yansımasının daha hızlı ve yüksek oranda gerçekleştiğini görüyoruz. Yİ-ÜFE artışı aylık yüzde 9,99, yıllık yüzde 54,62 olarak gerçekleşmiş, son doğal gaz zamları henüz fiyatlara yansımamıştır. Kasım ayındaki yüksek artışta gıda, tekstil, elektrik ve doğal gaz, metal, petrol ürünleri, kimyasal girdiler gibi çok sayıda temel girdinin maliyet artışları etkili olmuştur” dedi.
“Hedefler belirsizleşti”
2022 ekonomi programının güncellenerek açıklanması gerektiğini belirten Çetin, “Sonuç olarak döviz kuru artışı maliyet enflasyonu kanalıyla ekonomide stagflasyonist bir sürece yol açmaktadır. Ekonomide kur artışı ve enflasyon yükü faiz yükünün oldukça önüne geçmiş durumdadır. Yüksek maliyet artışları dışında en büyük sorun ekonomide temel hedeflerin belirsizleşmiş olmasıdır. Özel sektörün önünü görebilmesi için rotanın belli olması gerekmektedir. Merkez Bankasının enflasyon hedefi, ekonomi yönetiminin büyüme, bütçe dengesi hedefleri belirsizleşmiştir. Özel sektör olarak öngörüde bulunabilmek için ekonomi politikasının ne yönde, nasıl ve ne zaman şekilleneceğini bilmemiz gerekmektedir. Bu nedenle Hükümet, bir an önce 2022 yılı ekonomi programını temel göstergelerle güncelleyerek açıklamalıdır” şeklinde konuştu.
“Batı Akdeniz’de giyim eğlence ve kültürde ayrışma devam ediyor”
Batı Akdeniz enflasyonuna değinen Çetin, “TÜFE oranı, aylık yüzde 3,84, onbir aylık yüzde 22,67 ve yıllık bazda yüzde 24,29 olarak gerçekleşmiştir. Enflasyonun aylık, onbir aylık ve yıllık bazda Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görülmüştür. Bu oranlara göre Antalya, Isparta ve Burdur illerini kapsayan TR61 Batı Akdeniz Bölgesi, 26 bölge arasında aylık bazda 13. sırada, onbir aylık bazda 5. sırada, yıllık bazda ise 8. bölge konumunda yer almıştır. Giyim ve eğlence-kültür gruplarında Türkiye ortalamasından ayrışma devam etmektedir. Bölgemizde ana harcama grupları itibariyle en yüksek aylık artış yüzde 7,21 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 6,70 ile ulaştırma ve yüzde 4,97 ile eğlence ve kültür harcama gruplarında olmuştur. Yıllık enflasyonda ise en yüksek artış yüzde 29,09 ile ev eşyası, yüzde 28,17 ile gıda ve alkolsüz içecekler ve yüzde 27,98 ile lokanta ve oteller gruplarında olmuştur” ifadelerini kullandı.