Merkez Bankası Kasım ayı fiyat gelişmeleri raporunda enflasyona en belirgin katkının enerji grubundan geldiğini bildirdi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), kasım ayı fiyat gelişmeleri raporunu açıkladı. Raporda tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskıların sürdüğü belirtildi. Ayrıca enflasyona en yüksek katkının enerji grubundan geldiği bildirildi.
Rapora göre, tüketici fiyatları Kasım ayında yüzde 3,51 oranında arttı, yıllık enflasyon 1,42 puan yükselişle yüzde 21,31 oldu. Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı enerji grubundan geldi. Uluslararası enerji fiyatlarında bu dönemde bir miktar gevşeme görülürken Türk lirasındaki görünümle başta akaryakıt, tüp gaz ve kömür olmak üzere yurt içi enerji fiyatları artış kaydetti. Enflasyondaki yükselişte öne çıkan bir diğer grup hizmet sektörü olurken, bu grupta lokanta-otel grubu fiyatlarındaki hızlanma belirgin oldu. Taze meyve ve sebze dışı gıda enflasyonundaki seyir yemek hizmetleri enflasyonunu olumsuz yönde etkilemektedir. Kasım ayında küresel gıda ve tarımsal emtia fiyatlarındaki yükseliş eğilimi tahıllar öncülüğünde sürmüş, bu gelişmenin olumsuz yansımalarına karşın, taze meyve ve sebze enflasyonundaki görünüm ve baz etkisiyle gıda yıllık enflasyonu sınırlı bir oranda geriledi. Temel mal fiyatlarındaki aylık artış hızlanırken, bir önceki yılın aynı dönemindeki yüksek artış nedeniyle bu grupta yıllık enflasyon görece yatay seyretti. Bu dönemde emtia fiyatlarında süregelen olumsuz seyir, tedarik zincirlerinde artarak devam eden aksamalar ve Türk lirasındaki gelişmelerle birlikte üretici fiyatlarında enerji ve ara malları başta olmak üzere genele yayılan artışlar görülmüştür. Bu görünüm altında, İşlenmemiş gıda ürünleri hariç TÜFE olarak ifade edilen B göstergesi ve gıda, alkolsüz içecekler, alkollü içkiler, tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE olarak ifade edilen C göstergesinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri yükseldi.
Kasım ayında tüketici fiyatları yüzde 3,51 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 1,42 puan artarak yüzde 21,31 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 1,25 ve 0,80 puan artarak yüzde 19,75 ve yüzde 17,62 olarak gerçekleşti.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji (0,73 puan), hizmet (0,30 puan), alkol-tütün-altın (0,15 puan), gıda (0,13 puan) ve temel mal (0,11 puan) gruplarının katkıları arttı.
Mevsimsellikten arındırılmış verilerle, üç aylık ortalamalara göre B ve C göstergelerinin eğilimlerinde artış izlendi. Bu dönemde, enflasyon eğilimi işlenmiş gıda ve hizmet gruplarında daha belirgin olmak üzere, çekirdek göstergeleri oluşturan ana bileşenlerde yükseldi.
Hizmet fiyatları Kasım ayında yüzde 1,88 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 1,45 puan artarak yüzde 16,88 oldu. Yıllık enflasyon, lokanta-otelde belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi. Lokanta-otelde yıllık enflasyon Kasım ayında yüzde 28,90 seviyesine ulaşmış ve alt grubun hizmet enflasyonu üzerindeki olumsuz etkisi belirginleşti. Bu gelişmede, ekmek-tahıl ürünleri ile et ve et ürünleri gibi gıda fiyatlarındaki görünümle birlikte yemek hizmetleri fiyatlarındaki artış öne çıkarken, konaklama hizmetleri fiyatlarında da yükseliş (yüzde 2,43) eğilimi sürdü. Diğer hizmetler grubunda ise sigorta hizmetlerinin yanı sıra kura duyarlılığı yüksek olan bakım ve onarım hizmetlerinde yüksek fiyat artışları gerçekleşti. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle incelendiğinde, kira enflasyonundaki yükseliş eğiliminin Kasım ayında da sürdüğü izlendi.
Temel mal yıllık enflasyonu Kasım ayında 0,10 puan gerileyerek yüzde 18,36 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon dayanıklı mal grubunda gerilerken, giyim ve ayakkabı ile diğer temel mallar gruplarında artış gösterdi. Türk lirasındaki gelişmelere bağlı olarak yüksek aylık fiyat artışı gözlenen dayanıklı mal grubunda, bir önceki yılın aynı dönemindeki yüksek baz sebebiyle yıllık enflasyon geriledi. Dayanıklı mal fiyatları bu dönemde yüzde 4,06 oranında artmış, bu gelişmede otomobil (yüzde 5,21), mobilya (yüzde 5,31) ve beyaz eşya (yüzde 2,40) fiyatlarındaki artışlar belirleyici olurken, diğer elektrikli ve elektriksiz aletlerdeki yükseliş yüzde 0,63 ile sınırlı kalmıştır. Diğer temel mallarda kur gelişmeleriyle birlikte fiyat artışları (konutun bakım onarımı, kişisel bakım ürünleri, ev ile ilgili temizlik malzemeleri ve ev içi tekstil ürünleri ön planda olmak üzere) grup geneline yayılarak devam etmiş ve grup aylık enflasyonu yüzde 4,27 oldu. Giyim ve ayakkabı fiyatları Kasım ayında yüzde 1,65 oranında yükselerek mevsimsel ortalamasının altında bir artış göstermiş, grup yıllık enflasyonu yataya yakın bir seyir izledi.
Enerji fiyatları Kasım ayında yüzde 5,95 oranında arttı. Bu dönemde uluslararası enerji fiyatları ılımlı seyrederken, Türk lirasındaki görünümle birlikte katı yakıt (yüzde 14,25), tüp gaz (yüzde 13,96) ve akaryakıt (yüzde 12,34) gruplarında yüksek aylık artışlar kaydedilmiştir. Böylece, yıllık enerji enflasyonu Kasım ayında 6,38 puan yükselerek yüzde 32,14 oldu.
Gıda ve alkolsüz içecekler fiyatları Kasım ayında yüzde 3,92 oranında artmış, grup yıllık enflasyonu bir önceki yıldaki yüksek bazın da etkisiyle 0,30 puan gerileyerek yüzde 27,11 ile yüksek seyrini korudu.
Yıllık enflasyon işlenmemiş gıda grubunda 3,98 puan düşüşle yüzde 25,22’ye gerilerken, işlenmiş gıda grubunda 3,15 puan artışla yüzde 28,86’ya yükseldi. İşlenmemiş gıda enflasyonundaki gerilemede temelde taze meyve-sebze fiyatları etkili olurken, mevsimsellikten arındırılmış veriler Eylül ayından bu yana taze meyve-sebze grubunda gözlenen düzeltmenin sebze kaynaklı olarak bu dönemde de devam ettiğine işaret etti. Bu dönemde, diğer işlenmemiş gıda grubu genelinde fiyatlar önemli ölçüde yükselirken (yüzde 5,47); et, yumurta, patates, kuruyemiş ve bakliyat fiyatlarındaki artışlar öne çıktı. Bu gelişmelerde tarımsal kuraklık, kur gelişmeleri ve girdi maliyetleri etkili olmaya devam etti. İşlenmiş gıdada aylık fiyat artışı hızlanırken (yüzde 4,83); bu dönemde genele yayılan yüksek artışlar görülmekle birlikte özellikle tarımsal kuraklık ve uluslararası tahıl fiyatlarında gözlenen olumsuz seyir ile kur gelişmelerinin yansımalarının hissedildiği ekmek ve tahıllar grubundaki aylık yükseliş (yüzde 7,20) dikkat çekti. Ayrıca, kırmızı et fiyatlarındaki artışların etkilerinin izlendiği işlenmiş et ürünleri, uluslararası yağ fiyatlarının etkilerinin görüldüğü katı-sıvı yağlar ile şeker ve şekerle bağlantılı ürün grupları öne çıktı. Bu gelişmeler sonucunda, taze meyve ve sebze dışı gıda grubunda yıllık enflasyon 2,23 puan yükselerek yüzde 29,76’ya ulaştı.
Yİ-ÜFE
Yurt içi üretici fiyatları Kasım ayında yüzde 9,99 oranında artmış, yıllık enflasyon 8,31 puan yükselişle yüzde 54,62 oldu. Alt gruplar geneline yayılan yüksek fiyat artışlarında Türk lirasındaki gelişmeler ve tarımsal ürünler başta olmak üzere emtia fiyatlarındaki yüksek seyir belirleyici olmaya devam ederken, tedarik zincirindeki aksamalar tekrar belirginleşti. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi önemli ölçüde yükseldi.
Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, yıllık enflasyon enerji ve ara mallarında daha belirgin olmak üzere tüm alt gruplarda yükseldi. En belirgin artış yüzde 13,33 ile enerji grubunda gerçekleşmiş, bu gelişmede elektrik enerjisinin üretim ve dağıtımı, rafine edilmiş petrol ürünleri, gaz imalatı ve kömür imalatı öne çıktı. Aylık yüzde 11,55 oranında yükselen ara malları fiyatlarında demir-çelik ile diğer metaller, tekstil iplik ve elyafları, kimyasal ve plastik ürünler dikkat çekerken, diğer alt kalemlerde de belirgin artışlar izlendi. Sermaye mallarındaki fiyat artışında (yüzde 7,91) ise metal yapı ürünleri, motorlu kara taşıtları ile bunların parça ve aksesuarları ve makineler ön plana çıktı. Dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya, mücevherat ve ev aletleri öncülüğünde yükselirken, dayanıksız tüketim mallarındaki artışta et ürünleri, tekstil ürünleri, katı-sıvı yağlar ile diğer gıda ürünleri belirleyici oldu. Bu gelişmelerle, tüketici fiyatları üzerinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar sürüyor.