Bitkilerin Profesörü Aysun Bay, menengiç bitkisinin insan sağlığına olan faydalarını sıraladı.
Bitkisel tedavilerle ilgili modern bilimsel araştırmaların çocukların ve yaşlı bireylerin beslenmesinde önemli bir yeri olan menengiçin üriner antiseptik nitelikler taşıdığını ortaya koyduğunu ifade eden Prof. Dr. Aysun Bay, menengiçin peptik ülser yani midenin içi ile ince bağırsağın üst kısmında oluşan yaralar ile güneş çarpması tedavisinde faydalı olduğunun tespit edildiğini söyledi.
Sakızağacıgiller familyasından olan menengiçin aslında çalı bitkisi olduğunu kaydeden Prof. Dr.. Bay, “Çalıların meyveleri faydasız gibi görünse de aslında kafeinsiz olması, aynı zamanda sağlığa faydalı olması oldukça önemli. Antepfıstıkları menengiçle boyundan dolayı dalga geçerlermiş. Geçerlermiş de bakalım boyundan büyük ne meziyetleri varmış. İçerisinde kafein bulunmayan, bundan dolayı da hem içimi yumuşak hem de kokusu hoş olan bu kahve, bölgede doğal ve yaygın olarak yetişen yabani menengiç bitkisinin tohumlarının önce kurutularak kavrulması, ardından da ezilerek macun kıvamına getirilmesi ile elde edilen menengiç kahvesidir. İşin doğrusu sağlık açısından oldukça faydalı da olan menengiç kahvesini Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun hemen her şehrinde bulabilirsiniz” ifadelerine yer verdi.
Çalı deyip geçmeyin
Antepfıstığı ile aynı bitki ailesine mensup olan menengiçin, Nisan ve Haziran aylarında çiçek açan ve meyveleri Eylül ayında toplanan, kışın ise yapraklarını döken bir bitki türü olduğunu kaydeden Prof. Dr. Bay, “Kuraklığa karşı dirençlidir. Aromatiktir. Meyvelerinin kendine özgü bir tadı ve kokusu bulunmaktadır. Yuvarlak veya yumurta şeklinde olup eriği andıran kokulu ve yağlı meyvesi ilk halinde kırmızı olmakla birlikte olgunlaştıkça mavi ya da yeşile çalan siyah bir kisveye bürünür. Hem kökleri, hem kabukları, hem mazıları, hem taze eşkinleri, hem çiçekleri, hem de meyveleri gerek gıda olarak gerekse tıbbi amaçlarla kullanılmaktadır.” diye konuştu.
Menengiç bitkisinin birçok şekilde kullanıldığını da dile getiren Bay, “Meyveleri kavrulup çerez olarak tüketilmekte olan bitki, gıda ve parfümeri sanayisi ile eczacılık alanları açısından oldukça işlevseldir. Bunun yanında menengiç tohumlarından elde edilen yağdan biyodizel yakıt elde etme imkanları üzerinde çalışmalar yapıldığını, dünyanın muhtelif bölgelerinde çerez ve fırıncılık ürünlerinde kullanıldığını, örneğin kuru incir ve ceviz gibi gıdalarla karıştırılıp kavrulduktan sonra böreklerde iç malzemesi olarak tercih edildiğini ve yine menengiçten üretilen kahve ile bıttım sabununun her geçen gün giderek daha fazla talep edilen ürünler haline geldiklerini de belirtelim. İlaveten böcekler tarafından yapraklarında meydana getirilen mazılar tütsü maddesi, ipek boyası ve şarap renklendirici olarak kullanılmaktadır. Özellikle kahve ve bıttım sabunu ulusal ve uluslararası ticaret hatlarına dahil olan turistik nitelikli ürünlere dönüşmüştür. Bu durumun önümüzdeki dönemlerde menengiçin ticari değerini arttıracağını söylemek mümkündür.” ifadelerine yer verdi.
Menengiçin içerisinde insan sağlığı açısından faydalı olan birçok farklı madde barındırdığını da ifade eden bitkilerin Profesörü Aysun Bay, şunları söyledi:
“Tohumlarındaki antioksidan kapasitesi yüksek ve doymuş yağ oranı oldukça düşük olan menengiçin olgunlaşmış meyvesinin içeriğinde protein (yüzde 9.7), yağ, lif (yüzde 10.9), kül (yüzde 3.1), nem, rezin ve doymamış yağ asitlerine (oleik asit, palmitik asit ve linoleik asit) ilave olarak sodyum, potasyum, fosfor, kalsiyum, demir, magnezyum, çinko, bakır ve selenyum gibi mineraller bulunmaktadır. Meyvenin muhteviyatındaki sodyum ve fosfor miktarının muz ile zeytinden; potasyum, fosfor, kalsiyum ve demir miktarının ise patatesten daha yüksek olması ilgi çekicidir. Dolayısıyla menengiçin doğru bir planlama ile gıda alanında daha yaygın bir kullanım alanına kavuşturulabilme ihtimalinin ekonomik açıdan ciddi bir katma değer üretebileceği ifade edilebilir.”
Bağışıklığı artırıyor
Menengiç bitkisinden elde edilen meyvelerin halk arasında doğal bir şifa kaynağı olarak görüldüğünü da kaydeden Prof. Dr. Bay, “Köy ekmeklerine ilave edilmesinin ve taze eşkinlerinin konserve şeklinde hazırlanıp yemeklere konmasının yanında çay ve kahve şeklinde de tüketilen söz konusu meyvelerin iştah açıcı olarak kullanıldığını belirtelim. Yine kurutulmuş menengiç yapraklarından elde edilen çayın çeşitli bağırsak ve mide rahatsızlıklarına (gastralgia), karın ağrılarına, enfeksiyonlara ve astım krizlerine iyi geldiği düşüncesi de halk arasında oldukça yaygındır. Ayrıca romatizma, ayak terlemesi, yara ve yanıklara (menengiç ağacının kökleri kaynatılarak yaralara uygulanır) da iyi gelen menengiçin sinir sistemine etki ederek dikkat, farkındalık ve uyanıklığı arttıran bir uyarıcı, ateş dürücü, idrar sökücü ve öksürük kesici olduğunu not edelim. Bitkisel tedavilerle ilgili modern bilimsel araştırmalar, çocukların ve yaşlı bireylerin beslenmesinde önemli bir yeri olan menengiçin üriner antiseptik nitelikler taşıdığını, peptik ülser (midenin içi ile ince bağırsağın üst kısmında oluşan yaralar) ile güneş çarpması tedavisinde faydalı olduğunu tespit etmiştir. Yapılan araştırmalarda herhangi bir toksik etkisinin bulunduğu görülmeyen ve herhangi bir yan etkisi bulgulanmayan menengiç, aynı zamanda nezle ve grip türü rahatsızlıklarla mücadele ederek göğsü yumuşatmakta ve nefes darlığına iyi gelmekte, bağışıklık sistemine güç kazandırmakta, kalp yetmezliği riskini azaltmakta ve cinsel gücü arttırmaktadır. Öte yandan menengiç kahvesinin de sağlık açısından yararlı olduğunu vurgulayalım. Yazımızın başında da sözünü ettiğimiz menengiç kahvesi idrar yolları enfeksiyonunun tedavisinde etkili olmakta, böbrek taşı ve kum dökenleri de ferahlatmakta, romatizmal sancıları hafifletmekte, vücuttan ödem atılmasını sağlamakta, egzama türünden cilt sorunları ile mücadele etmekte ve kolesterol seviyesini dengede tutmaktadır. İdrar ve adet söktürücü, süt artırıcı olan bitki ayrıca hemoroid, romatizma, saçkıran, egzama, sivilce ve çıbanların tedavisinde ilaç olarak kullanılmaktadır.” dedi.
Prof. Dr. Aysun Bay, menengiçin sağlığa faydalarını şöyle sıraladı:
“Antioksidan Özellikler: Menengiç, güçlü antioksidanlar içerir. Bu antioksidanlar, serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarını önlemeye yardımcı olur ve böylece yaşlanma karşıtı etkilere sahip olabilir.
Sindirim Sistemi Sağlığı: Menengiç, sindirim sistemi sağlığını destekler. Mideyi rahatlatıcı etkisi olduğu ve sindirimi kolaylaştırdığı bilinmektedir.
Solunum Yolu Sağlığı: Geleneksel olarak, menengiç öksürük ve diğer solunum yolu rahatsızlıklarını hafifletmek için kullanılmıştır. Boğazı yumuşatır ve balgam söktürücü etkisi vardır.
Kalp Sağlığı: Menengiç yağı, kalp sağlığını destekleyici etkiler gösterebilir. İçerdiği sağlıklı yağlar, kolesterol seviyelerini düzenlemeye yardımcı olabilir.
Anti-inflamatuar Etkiler: Menengiç, iltihaplanmayı azaltıcı etkileri olan bileşikler içerir. Bu, romatizmal hastalıklar gibi iltihaplı durumların yönetimine yardımcı olabilir.
Cilt Sağlığı: Menengiç yağı, cilt sağlığı için de faydalıdır. Cildi nemlendirir, besler ve çeşitli cilt problemlerine karşı koruyucu etkiler gösterebilir.
Bağışıklık Sistemi Desteği: Menengiç, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan vitamin ve mineraller içerir. Bu da vücudun hastalıklara karşı direncini artırabilir.
Enerji Verici: Menengiç kahvesi, doğal bir enerji kaynağıdır ve yorgunluğu azaltmaya yardımcı olabilir.
Menengiç otunun bu faydalarından yararlanmak için, menengiç kahvesi içebilir, menengiç yağını kullanabilir veya menengiç otunun farklı formlarını tüketebilirsiniz. Ancak, herhangi bir bitkisel ürün kullanmadan önce bir uzmana danışmakta fayda vardır.
Son olarak menengiçten elde edilen yağ ve sabunun da sağlık açısından oldukça faydalı olduklarını kaydederek bitirelim. Antioksidan nitelikli olup B ve E vitaminlerini ihtiva eden menengiç yağı hücrelerin yenilenme süreçlerini hızlandırarak yaşlanmayı geciktirmekte, kanser hücrelerinin büyüme ve çoğalma süreçlerine ket vurmakta, karın bölgesine masaj şeklinde uygulandığında adet sancılarını azaltmakta ve iştah açmakta; bıttım sabunu olarak bilinen menengiç sabunu hem egzamadan mantara, ergenlik sivilcelerine, cilt tahrişlerine ve varislere kadar birçok cilt rahatsızlığına şifa olmakta, hem de saçlara canlılık ve nem kazandırmaktadır.”