Erzurum Kültür Yolu Festivali Proğramı Kapsamında Erzurum Kalkınma Vakfı (ER-VAK) Başkanı Erdal Güzel, Cumhuriyetin temellerinin atıldığı Tarihi Erzurum Kongre Merkezi’nde ’Mustafa Kemal’in Erzurum Günleri’ konulu konferans verdi.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü Erzurum’daki çekilen slayt gösterim fotoğrafları ile ’Erzurum’daki Günlerini’ anlatan Erzurum Kalkınma Vakfı (ER-VAK) Başkanı Erdal Güzel, ’Gazi Mustafa Kemal Atatük, Erzurum’da ’“Ben faniyim ama Cumhuriyetimiz ebediyen yaşayacaktır” mesajını vermiştir’ dedi.

’Atatürk’ün Erzurum’daki Günleri’

Güzel, 1924 yılında meydana gelen Pasinler depreminde çekilen o müthiş fotoğrafın öyküsünü, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Erzurum’a geldiğinde kaldığı evi, Erzurum’un simgesi olan caddeye “Cumhuriyet” isminin nasıl verildiğini detayları ile aktardı. Güzel, “Dadaşlar Mustafa Kemal’i bağırlarına bastılar. Cumhuriyetimiz çok yaşasın” dedi.

’Mustafa Kemal Erzurum’da 57 gün kaldı’

1924 yılında meydana gelen Pasinler depreminde çekilen o fotoğrafın öyküsünü anlatan Güzel, “Mustafa Kemal’in Erzurum’la ilgili hatıraları bir hayli fazla. Mustafa Kemal’in hayatında Erzurum çok önemli bir yer tutar. 3 Temmuz 1919’da Erzurum’a gelmişlerdi, Erzurum kongresini yapmışlardı. Cumhuriyet fikrini Erzurum’da ifade etmişlerdi. 57 gün kaldıkları Erzurum’dan memnuniyet duyguları içerisinde ayrılıp gitmişlerdi. Dadaşlar, Mustafa Kemal Paşamızı bağrına basmıştır’

Daha sonra 1924 yılında Erzurum’da bir deprem meydana geldi. Mustafa Kemal ve eşi Latife Hanım o sırada Trabzon’dalardı. Deprem olduğunu duydukları zaman buraya gelmeye karar vermişler ve 6 buçuk günlük bir seyahatin ardından Erzurum’a teşrif etmişlerdi. Tabi o günün şartlarında yollar müsait olmadığı için Samsun üzerinden günleri aşan bir yolculuk sonrası anca Erzurum’a varabildiler. Geldikleri zaman Erzurum bayağı hırpalanmış bir şekildeydi, evler yıkılmış yaralılar var, bölgede sıkıntılar hakim. Mustafa Kemal ve arkadaşları meşhur Erzurum Lisesi ziyaretini bu arada yaptılar.

’Cumhuriyet yazı ile anlatılamaz, yaşanarak ifade edilir’

’Daha sonra Hasankale’ye gittiler, orada kalabalık bir gurup tarafından karşılandılar. Onların dertlerini dinlediler, çözüm önerilerini sıraladılar. Burada çok güzel bir anekdot düşüldü. O sırada Cumhuriyet ilan edilmiş fakat vatandaşın çoğunun haberi yok. Çünkü iletişimde yaşanan sıkıntılar var. Orada vatandaşımızın biri Gazi’ye “Padişahım” diye hitap ediyor. Gazi Paşa da diyor ki Cumhuriyeti ilan ettik, artık padişah vs. yok. O sırada Gazi, Kaymakama dönerek, siz vatandaşlara Cumhuriyeti anlatmadınız mı? O da diyor ki efendim yazı yazdık gerekli yerlere, Cumhuriyetin ilan edildiğini bildirdik. Gazi de diyor ki, hayır Cumhuriyet yazı ile anlatılamaz, yaşanarak ifade edilir, yaşanarak anlatılır. İşte o fotoğrafın öyküsü bu şekilde “ diye konuştu.

’Kemal Atatürk, ’Cumhuriyet Caddesi’ ismini verdi’

Erzurum’un simgelerinden olan Cumhuriyet Caddesi’nin isminin nasıl koyulduğunu anlatan Erdal Güzel, “Pasinlerde 13 Eylül 1924 günü meydana gelen büyük deprem sonrası Trabzon’dan Erzurum’a yola çıkan ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal ve eşi Latife Hanım Ilıcada karşılandı. Karşılama töreni ve cadde açılışı dönemin gazetelerine şöyle yansıdı; Gazi, Ilıca‘dan Erzurum’a uzanan yolun iki tarafına sıralanan atlı-yaya halk, cemiyetler ve askerlerin sevgi gösterileri tezahüratları top atışları ve kesilen kurbanlar arasında İstanbul kapıya geldi. Burada kendisi için hazırlanan özel arabaya binerek iki tarafında sıralanan atlılarla birlikte hükümet konağı önüne geçti. Kısa bir süre dinlenen Mustafa Kemal Paşa daha sonra yeni yapılmış olan caddenin açılış törenine katıldı. Caddeye Gazi Mustafa Kemal Paşa isminin verilmesini halkın arzusu üzerine dile getiren ve bunu kendisine teklif eden belediye başkanına şu cevabı verdi; “Ben faniyim ama Cumhuriyetimiz ebediyen yaşayacaktır” caddeye ‘Cumhuriyet’ adının verilmesi daha uygun olur. Böylece Türkiye’de ilk cumhuriyet caddesi açılmış oldu.’

’Atatürk’ün evi Atatürk Müzesi olsun’

“Mustafa Kemal Erzurum’a geldiği zaman 57 gün kaldı. İlk geldiğinde 7 gün kaldığı bir ev var. Bugün Cumhuriyet Caddesi’nde Cimcime Hatun dediğimiz kümbetin karşısında. Mustafa Kemal’in hayatında ki ilklerden birçoğu burada yaşanmış. Örneğin ilk sivil hayata o evde dönmüş. Kazım Karabekir’in “Kolordum ve ben emrinizdeyim” sözüne de yine o ev tanıklık etmiş. O evin biz 100. Yıla restore edilmesini talep etmiştik fakat, şu anda yetişmesi mümkün değil.100. Yıl ile taçlanamadı ama umudumuzu yitirmiş değiliz. Kültür Yolu Projesi içerisinde yine bu isteğimizi tekrarlıyoruz, restore edilmesini istiyoruz. O evin bir an evvel Atatürk Müzesi haline getirilmesini talep ediyoruz. Erzurum’a da çok yakışır diye düşünüyoruz” diye konuştu.

’Cumhuriyet çok yaşasın’

“Cumhuriyet insana saygıdır, Cumhuriyet büyük bir kazanımdır. Hele Türkiye Cumhuriyeti kavramı yüreklere su serpen bir kavramdır. Cumhuriyet bugün Türk dünyasının göz bebeğidir. Cumhuriyetimiz Türk dünyasının ağabeysi, İslam coğrafyasının yüz akı ve mazlumların umudu olmuştur. İlelebet ve payidar olarak yaşayacaktır. Eşit vatandaşlık ilkesinin insanlara yansıtıldığı, özellikle kadınlara tüm haklarının verildiği, egemenliğin kayıtsız şartsız millete teslim edildiği Cumhuriyet çok yaşasın” ifadelerini kullandı.’

ER-VAK Başkanı Güzel’in sunumunun ardından ER-VAK Üyesi Halk Ozanı Fuat Çerkezoğlu ise, ’Atatürk ve Cumhuriyet’ şiirini okudu.