Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Patara’da bulunan telsiz telgraf istasyonunun bakanlığı tarafından restore edileceğini duyurdu. Sosyal medya hesabından açıklamalarda bulunan Bakan Varank, “Kuzey Afrika’daki son toprağımız Trablusgarp ile bağlantımızı sağlayan telsiz telgraf istasyonunu aslına uygun olarak restore ediyoruz. Hem ecdadımızın sembol anıtlarından birini kazanacak, hem de bu yapıyı turizme ve bilim insanlarımızın çalışmalarına açacağız” ifadelerini kullandı.
Likya Medeniyetinin ana limanı olan Patara, 114 yıl önce telsiz telgraf ile bağlandığı Libya’ya bu kez “kültürel bir mesaj” verecek. Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuzey Afrika’daki son toprağı Trablusgarp ile tek bağlantısı olan telsiz telgraf istasyonu, restore edilecek. Patara Örenyeri’nin bitişiğinde bulunan Anadolu’nun ilk telsiz telgraf istasyonu müzeye dönüştürülerek turizme kazandırılacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2020’yi Patara Yılı ilan etmesinin ardından 2. Abdülhamit’in emriyle kurulan istasyon, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın (BAKA) desteğiyle yeniden ayağa kaldırılarak bölgesel kalkınmaya da katkı sağlayacak.
Antalya’nın Kaş ilçesinde yer alan, Likya Birliği’nin başkenti olarak bilinen Patara’daki Osmanlı’nın ilk ve devrinin en ileri telsiz telgraf istasyonu, restorasyonu yapılarak müzeye dönüştürülecek. Başvurusu Antalya Valiliği Yatırım, İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından yapılan BAKA tarafından belirlenen iştirakçilerden Kaş Kaymakamlığı, Kaş Belediye Başkanlığı, Antalya İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Patara Kazı Başkanlığı’nın katıldığı proje, 24 ayda sonuçlandırılacak. Proje ile Patara Telsiz Telgraf İstasyonu Külliyesi restorasyonu kapsamında telsiz ana istasyonu, tesisat binası, lojman binası, telsiz kulesi tekrar ayağa kaldırılacak. Bölgenin mekanik ve elektrik tesisat kurulumları ile çevre düzenlemesi yapılacak.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, "Kuzey Afrika’daki son toprağımız Trablusgarp ile bağlantımızı sağlayan telsiz telgraf istasyonunu aslına uygun olarak restore ediyoruz. Hem ecdadımızın sembol anıtlarından birini kazanacak, hem de bu yapıyı turizme ve bilim insanlarımızın çalışmalarına açacağız" ifadelerini kullandı.
Akdeniz’deki gemiler de faydalanıyordu
Patara’daki istasyonun açılışı 2. Abdülhamid’in tahta çıkışının yıl dönümünde gerçekleştirildi. İstasyon, sadece Derne ile iletişimi sağlamıyordu. Aynı zamanda Akdeniz’de seferde olan askeri gemiler ile uzak ticari gemiler de istasyondan başta meteorolojik bilgiler olmak üzere faydalanıyordu. İtalyanların 1911’de Derne’deki istasyonu bombalamasıyla birlikte Patara-Derne irtibatı kesildi. İtalyanlar daha sonra Patara’yı da bombaladı. Ardından gelen Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sonrasında harabeye dönen Patara’daki istasyon, 114 yıl sonra bu kez müze olarak turistlere ve bilim insanlarına hizmet verecek.
Derne Komutanı Mustafa Kemal
1911’de kolağası yani yüzbaşı olan Mustafa Kemal Atatürk, Mısır ve Tunus üzerinden gizlice bugünkü Libya topraklarına geçti. Gönüllü olarak yerel halkı İtalyanlara karşı teşkilatlandırma görevi verilen Mustafa Kemal, Derne’de bir hava saldırısı sırasında gözünden yaralandı. Burada kurmay binbaşılığına terfi eden ve Derne Komutanı olan Mustafa Kemal, İtalyanlara karşı başarılı olsa da Balkan Savaşı’nın patlak vermesinin ardından 18 Ekim 1912’de imzalanan Uşi Antlaşması ile Derne, İtalya’ya bırakıldı.
Patara Antik Kenti Kazı Başkanı ve Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık, istasyonun 2. Abdülhamit’in vizyon projesi ve son derece önemli bir teknoloji mirası olduğunu söyledi. İstasyonun Alman Siemens Halske firmasına yaptırıldığını anlatan Işık, “Bu istasyon, 850 kilometreyi kesintisiz aşarak Akdeniz’den Libya’ya ulaşmaktadır. Trablusgarp’ın doğusunda Derne kentinde konuşlanan karşı istasyonumuzla bir haberleşme sağlanmış ve Osmanlı’nın Kuzey Afrika’da kalan son toprakları da böylece güvence altına alınmak istenmiştir" ifadelerini kullandı.
Işık, 1911 yılında Trablusgarp savaşının ilanından kısa bir süre sonra İtalyanların Derne’deki istasyonu bombaladığını belirterek “Buradaki istasyonumuz da İtalyan donanması Anadolu kıyılarına geldikten sonra bombalandı. O bombalamada Patara Antik Tiyatrosu da büyük hasar gördü” diye konuştu.
Osmanlı’nın Kuzey Afrika’da kalan son toprağı için verdiği mücadelenin asla unutulmaması gereken bir diğer isminin Mustafa Kemal Atatürk olduğuna işaret eden Işık, şöyle devam etti:
"O gönüllü bir Osmanlı subayı olarak Derne’de göreve gitmiş ve orada İtalyanlarla mücadeleyi yürütmüştür. Gözündeki rahatsızlığın nedeni de Derne’deki şarapnel yarasıdır. Dolaysıyla Patara’daki telsiz telgraf istasyonu, Osmanlı’nın son mücadelelerinin ve Türkiye’nin yeniden inşası azminin adeta bir simgesi niteliğindedir. Bu teknoloji mirasımızın ayağa kaldırılması nedeniyle Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy ve Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Mustafa Varank’a teşekkür ediyorum."
BAKA Genel Sekreteri Volkan Güler, istasyon ile ilgili kazı çalışmalarının tamamlandığını, restorasyona ilişkin ihalenin yapıldığını kaydederek “Restorasyon çalışması neticesinde ana istasyon binası, lojman binası, depo alanı ve dört kuleden bir tanesini ayağa kaldıracağız” dedi.
"Yapıyı bilim insanlarının çalışmalarına sunacağız"
İstasyonun tarihi, kültürel, diplomatik, teknolojik açıdan önemi olduğuna değinen Güler, “Aynı zamanda o dönemden bugüne ayakta kalan muhtemelen tek eser olduğu için yapıyı bilim insanlarının çalışmalarına sunacağız. Bu proje ile Libya ile güçlü bir şekilde devam eden tarihi bağlarımızın en önemli sembol anıtlarından birini de inşa etmiş olacağız” diye konuştu.
